noong ginawan ko ng kritik ang artikulo ni conrado de quiros na “writer ka lang” sa klase ko sa kritisismo, pinuna ng titser ko ang paggamit ko ng salitag ‘puno’t dulo’ dahil hindi raw ito ginagamit ng mga post-istrukturalista o sa post-istrukturalistang pananaw. ang mga post-istrukturalista (tulad din ng mga istrukturalista) ay hindi tumitingin sa “cause ang effect” (puno’t dulo) at sinkronikong sistema ng pakahulugan. diakronik at sistema ng istruktura ng lipunan ang kanilang interes; na una nilang hinahanap sa wika. vertical at hindi horizontal. ayaw din nila ng ‘sentro.’ palagi na lang nilang inilalagay sa di-matatag (unstable) na posisyon ang isang kaalaman.
muling umalingawngaw ang salita noong nag-uusap usap kami sa dorm (guest house). dahil napik-up ng isa naming kasama (habang kumakain sa malayong mesa) na ang pinag-uusapan ay mga sabi-sabi o sawikain (naalala niyo pa kung sino ang nagsabi ng “tomorrow is another day.”?) dahil nga sinabi ng ‘pagod’ na kasama naming ang sinabi na ni ________ (di ko maalala pero nasa tip ng aking dila), na ilang milyong ulit na rin na nasabi sa iba’t ibang panahon at espasyo, sinabi niya na sa lahat ng sabi-sabi ang kasabihang “kung anong puno, siya ring bunga” ay pinabulaanan ng isang puno sa kanilan (at amin rin) lugar na may ibang bunga: ang buri na ang bunga ay budyawi. natawa kami na hindi rin malaman kung bakit. bakit nga ba?
sa ating kultura halos malalim ang pagkakaugat ng kasabihang “kung anong puno siya ring bunga.” karaniwang tinitingnan at hinuhusgahan ang ginawa ng isang pinoy ayon sa kanyang pamilya, ama o inang pinanggalingan. ang ‘ama’ ang ‘puno’ at ang ‘anak’ naman ang ‘bunga.’ dalawang magkaibang konsepto na maaaring maging iisa lang. ang kasamaan/kabutihan ng ama ay mamanahin ng anak. ang katalinuhan/kabobohan ng ina ay maaaring manahin ng anak. at iba pa.
balik tayo sa buri na may bunga na budyawi. ano kung gayon ang gustong patunayan ng bumabalikwas na koseptong ito? na hindi sa lahat ng espasyo at panahon ay tama ang naestablisang pananaw? na maaaring ang isang puno ay magkabunga ng iba? na hindi na mangga=mangga, niyog=niyog at buri=buri? na pwede rin palang buri=budyawi?
ayon kay claude levis strauss (na siyang umembento ng sikat na levis; maniwala kayo kung hindi niyo alam) ang kahulugan ay maaaring tignan sa tinatawag na binary opposites (isinalin ko ito sa “kabilaang tunggalian” ngunit napag-alaman kong ang ginagamit ng titser ko ay “dalawahang magkasalungat”); halimbawa nito ay buhay/kamatayan, mabuti/masama, mayaman/mahirap, bago/luma atbp. dito hindi na maaaring isama ang puno/bunga. ang mas angkop na ilustrasyon dapat ay puno=bunga. kapareho ng puno=dulo.
Buri/budyawi. ito ang ilustrasyon na nagpapatunay na iba ang ‘puno’ sa ‘bunga.’ ang anomang nilikha ng ‘puno’ ay hindi nangangailangang maging kapareho ng lilikhain ng ‘bunga.’ ang dalawang entidad ay nagsasalungatan. iba ang signifikasyon ng ‘puno’ sa ‘bunga.’ hindi maaaring tignan lamang ang kahulugan sa “cause and effect” na paradigm. mas kailangang hanapin ang pagkakaiba (difference) para maimarka ang kahulugan.
pero sa ngayon, at sa dahilang hindi ko pa natitikman ang budyawi (nangako ang isang dormer/boarder na dadalhan ako kung makauwi sa iloilo), hindi ko pa masasabi kung ano talaga ang pagkakaiba ng dalawa. basta sa usapang iyon nagkaroon na kami ng ligaya/pait sa aming nalaman/di-nalaman tungkol sa pagiging magkabilaan ng kahulugan.
muling umalingawngaw ang salita noong nag-uusap usap kami sa dorm (guest house). dahil napik-up ng isa naming kasama (habang kumakain sa malayong mesa) na ang pinag-uusapan ay mga sabi-sabi o sawikain (naalala niyo pa kung sino ang nagsabi ng “tomorrow is another day.”?) dahil nga sinabi ng ‘pagod’ na kasama naming ang sinabi na ni ________ (di ko maalala pero nasa tip ng aking dila), na ilang milyong ulit na rin na nasabi sa iba’t ibang panahon at espasyo, sinabi niya na sa lahat ng sabi-sabi ang kasabihang “kung anong puno, siya ring bunga” ay pinabulaanan ng isang puno sa kanilan (at amin rin) lugar na may ibang bunga: ang buri na ang bunga ay budyawi. natawa kami na hindi rin malaman kung bakit. bakit nga ba?
sa ating kultura halos malalim ang pagkakaugat ng kasabihang “kung anong puno siya ring bunga.” karaniwang tinitingnan at hinuhusgahan ang ginawa ng isang pinoy ayon sa kanyang pamilya, ama o inang pinanggalingan. ang ‘ama’ ang ‘puno’ at ang ‘anak’ naman ang ‘bunga.’ dalawang magkaibang konsepto na maaaring maging iisa lang. ang kasamaan/kabutihan ng ama ay mamanahin ng anak. ang katalinuhan/kabobohan ng ina ay maaaring manahin ng anak. at iba pa.
balik tayo sa buri na may bunga na budyawi. ano kung gayon ang gustong patunayan ng bumabalikwas na koseptong ito? na hindi sa lahat ng espasyo at panahon ay tama ang naestablisang pananaw? na maaaring ang isang puno ay magkabunga ng iba? na hindi na mangga=mangga, niyog=niyog at buri=buri? na pwede rin palang buri=budyawi?
ayon kay claude levis strauss (na siyang umembento ng sikat na levis; maniwala kayo kung hindi niyo alam) ang kahulugan ay maaaring tignan sa tinatawag na binary opposites (isinalin ko ito sa “kabilaang tunggalian” ngunit napag-alaman kong ang ginagamit ng titser ko ay “dalawahang magkasalungat”); halimbawa nito ay buhay/kamatayan, mabuti/masama, mayaman/mahirap, bago/luma atbp. dito hindi na maaaring isama ang puno/bunga. ang mas angkop na ilustrasyon dapat ay puno=bunga. kapareho ng puno=dulo.
Buri/budyawi. ito ang ilustrasyon na nagpapatunay na iba ang ‘puno’ sa ‘bunga.’ ang anomang nilikha ng ‘puno’ ay hindi nangangailangang maging kapareho ng lilikhain ng ‘bunga.’ ang dalawang entidad ay nagsasalungatan. iba ang signifikasyon ng ‘puno’ sa ‘bunga.’ hindi maaaring tignan lamang ang kahulugan sa “cause and effect” na paradigm. mas kailangang hanapin ang pagkakaiba (difference) para maimarka ang kahulugan.
pero sa ngayon, at sa dahilang hindi ko pa natitikman ang budyawi (nangako ang isang dormer/boarder na dadalhan ako kung makauwi sa iloilo), hindi ko pa masasabi kung ano talaga ang pagkakaiba ng dalawa. basta sa usapang iyon nagkaroon na kami ng ligaya/pait sa aming nalaman/di-nalaman tungkol sa pagiging magkabilaan ng kahulugan.
No comments:
Post a Comment